ความรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่า สำคัญอย่างไรหรือ?

 Self-esteem หรือ ความรู้สึกว่าตัวเรามีคุณค่า รู้สึกว่าตัวเรามีความหมาย ตัวเรามีความสำคัญเป็นความรู้สึกที่มีความสำคัญมากสำหรับมนุษย์ปุถุชนคนธรรมดา ๆ ทั่วไป เพราะเป็นสิ่งหล่อเลี้ยงจิตใจเราให้มีความชุ่มชื่น ไม่ห่อเหี่ยว ไม่เศร้า ถ้าคนเรารู้สึกไร้ค่ามาก ๆ จะทำให้ไม่อยากมีชีวิตอยู่ บางคนพยายามฆ่าตัวตาย หรือฆ่าผู้อื่นด้วย เช่น คนที่ผิดหวังอย่างรุนแรงและฉับพลัน หนุ่มสาวที่ถูกปฏิเสธความรักอย่างไม่มีเยื่อใย ดังเช่น เราได้เห็นเป็นข่าวพาดหัวหน้าหนึ่งบ่อยครั้งว่า นักธุรกิจหลายร้อยล้านล้มเหลวในธุรกิจแล้วฆ่ายกครัว หรือ สามีที่ตามไปง้อภรรยาแล้วภรรยาไม่ยอมคืนดีด้วย ได้ฆ่าครอบครัวของภรรยาและตัวเอง ซึ่งหมายความว่าคุณค่าของคนเหล่านี้ต้องมาจากคนอื่น ยังไม่ใช่คุณค่าของตนเองที่แท้จริง

 
คุณค่าที่แท้จริง ของเรา หรือ ความเคารพนับถือที่มีต่อตัวเองเป็นอาหารใจที่หล่อเลี้ยงให้จิตใจมีชีวิตอยู่ได้ เหมือนกับอาหาร 5 หมู่  ที่เรารับประทานทุกวันที่ทำให้ร่างกายมีชีวิตต่อไปได้นั่นเอง คุณค่าที่แท้จริงของเรา มีที่มาอย่างไร? คุณค่าของเราที่จริงแล้ว เราเป็นคนตัดสินเอง ว่าเราเป็นคนมีค่าหรือไม่ โดยคุณค่าที่แท้จริงไม่เทียม เป็นเรื่องภายใน ตัวเราอยู่ภายในใจเราเอง เราจะรู้ได้เองว่าเราเป็นคนมีคุณค่าหรือไม่เพียงใด โดยสิ่งที่ทำให้เกิดคุณค่าที่แท้จริงให้เรา คือ คุณงามความดีที่เราทำ จิตใจที่ดีงามของเรา นิสัยใจคอที่ดีของเรา การใช้ชีวิตทำความดีทำประโยชน์ให้ตนเองและผู้อื่น พูดง่าย ๆ คือ เป็นคนดี พูดดี คิดดี ทำดี มีศีลธรรม ไม่ทำบาป ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่นให้เดือดร้อน สิ่งเหล่านี้คือ คุณค่าแท้เป็นความภาคภูมิใจของเราและอยู่ในใจของเราตลอดไปได้
 
แต่ทุกวันนี้ คนเราเกิดความสับสน จึงละทิ้งและละเลยการสร้างคุณค่าภายในตัวเราให้เกิดขึ้น แต่กลับไป แสวงหาแต่คุณค่าภายนอกมาพอกตัว ซึ่งเป็นของฉาบฉวยและต้องพึ่งพาสิ่งภายนอก เช่น ต้องพึงหวังให้คนอื่นมายกย่อง มายอมรับ มาชื่นชม หรือแม้กระทั่งมายกยอปอปั้น จึงสามารถรู้สึกดีกับตัวเองได้ บางคนก็ต้องพึ่งสิ่งของหรือวัตถุที่มีราคาแพงมาเสริมให้รู้สึกว่าเราจะได้รับการยอมรับจากผู้อื่น เช่น ต้องใช้ของมียี่ห้อแพงลิบลิ่ว นั่งรถคันละหลายสิบล้าน บ้านราคาเป็นร้อย ๆ ล้าน เป็นต้น คุณค่าภายนอกพวกนี้ที่จริงเป็นคุณค่าเทียม เป็นความโก้หรู ทำให้อัตตาตัวตนพองโตชั่วคราวเท่านั้น ถ้าสิ่งภายนอกพวกนี้ต้องสูญหายไป เพราะเราควบคุมไม่ได้ก็จะทำให้คน ๆ นั้นอยู่ไม่ได้ดังที่กล่าวตอนต้นว่าพอธุรกิจล้มเหลว พอถูกคนรักทิ้งขว้าง ก็อยู่ไม่ได้จึงต้องฆ่าคนอื่นบ้างฆ่าตัวเองบ้าง หรืออย่างน้อย ๆ ก็อาจจะเกิดโรคซึมเศร้าขึ้น ความโก้หรูพวกนี้จึงเป็นเปลือกนอก เป็นคุณค่าจอมปลอม ทั้งสิ้น
 
ผู้ที่แสวงหาคุณค่าจอมปลอมจากภายนอกจะก่อปัญหาเดือดร้อนให้ตัวเองและผู้อื่นได้ง่าย เช่น วัยรุ่นชายต้องไปซิ่งจักรยานยนต์พอชนะแล้วจะรู้สึกดีเพราะคนอื่นจะเห็นเขาเก่งเขาแน่ เขากล้า (ที่แท้โง่) ไม่กลัวตาย หรือไม่ก็สับสนว่าถ้าคนอื่นมาดูถูกพวกเราทำให้เสีย “ศักดิ์ศรี” ต้องยกพวกไปทำร้ายฝ่ายตรงข้ามเพื่อกู้ “ศักดิ์ศรี” จึงเกิดเรื่องวัยรุ่นยกพวกตีกันไม่รู้จักจบ เพราะไม่มีการแก้ปัญหาที่รากเหง้า คือการทำให้วัยรุ่นเหล่านี้สามารถมีคุณค่าภายในตนเองได้ ก็จะไม่เดือดร้อนเวลาวัยรุ่นอื่นมา “หยามนํ้าหน้า” เพราะถ้ามี คุณค่าภายในไม่มีใครมาทำลายลงได้นอกจากตัวเราเองเท่านั้น แม้แต่ผู้ใหญ่ก็ไม่เข้าใจ นั่งแก้ปัญหาผิด ๆ โดยให้แข่งกีฬาบ้าง ให้มอบดอกไม้กันบ้าง ย่อมไม่เกิดผลยั่งยืน วัยรุ่นจึงจะยกพวกตีกันต่อไปแน่นอน
 
ส่วนวัยรุ่นหญิงก็อยากรู้สึกมีคุณค่าก็พยายามผิด ๆ ไปอีกแบบ คือ จะแสวงหาคุณค่าเทียมจากสิ่งนอกตัวอยู่ดี เช่น พยายามแต่งตัวสวย ๆ ให้ทันกับแฟชั่น ใช้ของแพง ๆ หรือ พยายามปรับปรุงรูปร่างหน้าตาอย่างสุดฤทธิ์สุดกำลังจนเกิดโรคคลั่งผอม (Anorexia Nervosa) คิดว่าอ้วนแล้วจะไม่สวย คนจะไม่ยอมรับ หรือ ถูกล้อเลียนโดย สังคมป่วย ของเราก็ช่วยโหมค่านิยมผิด ๆ เหล่านี้  เช่น ศูนย์ลดนํ้าหนัก ขายยาลดนํ้าหนัก เครื่องสำอางบำรุงบำเรอตั้งแต่เส้นผมจรดปลายเท้า เพราะผู้ขายได้ผลประโยชน์จากการขายสินค้าและบริการมากมาย โดยวัยรุ่นหรือหญิงสาวเหล่านี้ไม่รู้ตัวเลยว่าตัวเองกำลังจะเป็นเหยื่ออันโอชะของผู้แสวงหากำไรอย่างตะกละ ตะกลาม 
 
พ่อแม่ ผู้ใหญ่ เองก็ต้องมีคุณค่าที่แท้จริงในตนเองเสียก่อน จึงจะสั่งสอนอบรมลูกหลานของเราให้มีคุณค่าในตนเองที่แท้จริงได้ คุณค่าและความเคารพนับถือตนเอง การยอมรับตัวเองเป็นเรื่องสร้างได้ส่งเสริมให้เกิดขึ้นได้ตลอดชีวิต ไม่มีคำว่าสายเกินไป เป็นความพร่องในใจที่เสริมได้ เติมเต็มได้ด้วยตนเอง อย่างไม่เสียเงินเสียทองเสียด้วย หนําซํ้ายังคงทนไม่เปราะบาง เสื่อมสลายแปรเปลี่ยนง่ายเหมือนสิ่งภายนอก ใครจะมาจี้มาปล้นเอาไปไม่ได้ทั้งนั้น
 
ถึงเวลาแล้วที่เราจะมาสร้าง Self-esteem คุณค่าที่แท้จริงของตนเองกัน  เป็นเรื่องทำได้  ไม่เพ้อเจ้อ
 
ลักษณะของผู้มีคุณค่าในตนเองสูง จะรู้สึกมีความ  สุข มีความสงบ อารมณ์ไม่วู่วาม มีความมั่นใจในตนเอง รู้สึก  สบาย ๆ ไม่ขัดแย้ง มีพฤติกรรมคงเส้นคงวา มีมนุษยสัมพันธ์ดี สามารถเข้ากับคนอื่นได้ง่าย คนอื่นอยู่ใกล้ก็สบายใจด้วย
 
“ด้วยความตระหนักถึงความสำคัญของการสร้างความนับถือตนเองให้วัยรุ่น ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี จึงได้จัดการสัมมนาสำหรับพ่อแม่ของลูกวัยรุ่น เรื่องการเลี้ยงลูกวัยรุ่นให้มีความมั่นใจในตนเอง ในวันที่ 26-27 มีนาคม 2552 และจัดค่ายเสริมสร้างพลังความมั่นใจในตนเอง สำหรับวัยรุ่นระดับมัธยมศึกษา ในวันที่ 27-28 เมษายน 2552 ติดต่อสมัครได้ที่ โทร. 0-2201-1275 หรือ 0-2201-1929 ในวันเวลาราชการ”.